نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه سنجش از دور و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران
2 گروه مهندسی ژئوتکنیک و حمل و نقل، دانشکده مهندسی عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
پیشینه و اهداف: بافت فرسوده، بدون شک یکی از مهم‌ترین چالشهای فراروی غالب شهرها و به طور خاص کلان‌شهرها طی دهه‌های اخیر است و از دغدغه‌های اصلی مدیریت شهری، محسوب میشود. با شناسایی محدوده‌های نیازمند احیا، بازسازی و بهسازی می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب، اقدام به بهینه‌سازی کاربری اراضی در جهت بالابردن کیفیت محله و ایجاد عدالت فضایی و همچنین، جلوگیری از رشد خطی شهرها اقدام نمود. بافتهای قدیمی مناطق شهری، میتوانند بر فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی تأثیر بگذارند. از این رو، مناطق فرسوده شهری به عنوان یکی از چالشهای شهرها میتوانند شهروندان را تحت تأثیر قرار دهند. پدیده فرسودگی شهری در شهرنشینی، به عنوان یکی از چالشهای پیشروی توسعه پایدار شهری، محسوب میشود. این امر، به دلایل متعددی رخ میدهد که مهم‌ترین آن‌ها، اتکا به ابزارهای سنتی و ناکافی نظارت و طبقه بندی است. علیرغم افزایش روزافزون این مناطق، تلاشهای کافی برای پایش مکانی و طبقه‌بندی میزان فرسودگی این مناطق، صورت نمیگیرد. فرآیند پایش و طبقه‌بندی این مناطق، به عنوان اولین گام در نظر گرفته می شود. تحقیق حاضر، با هدف تعیین بهینه کاربری اراضی بافت فرسوده شهری در جهت بهبود سیمای کالبدی شهر، کاهش ترافیک، بهبود شرایط زیست‌محیطی، افزایش سطح زندگی مردم، بهره‌‌مندشدن تمامی شهروندان از خدمات رفاهی، آموزشی، درمانی و همچنین، امنیت کافی ارائه شده است.
روش‌ها: در این مقاله، با استفاده از الگوریتم‌های بهینه‌سازی cost و مدل تصمیم‌گیری چند معیاره AHP و تلفیق آن در سامانه GIS برای شناسایی و اولویت‌بندی مداخله در بلوک‌ها و محله فرسوده شهری ایران گاز در شهر قزوین، بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده، بهره گرفته شده است. در ابتدا، درک کاملی از ویژگی‌های این بخش، برای مقایسه آن با کل شهر، پیدا کردیم. برای شناسایی معیارهای مورد استفاده در این تحقیق، عوامل اصلی مکانی را برای محله ایران گاز شهر قزوین، بررسی کردیم. سپس، میزان فرسودگی در محله ایران گاز در دو بعد مختلف فرسودگی کالبدی و فرسودگی عملکردی محاسبه شد و کاربری اراضی موجود، مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت، با شناسایی بلوکهای ناسازگار و بلوکهای بهینه، نقشههای مورد نیاز جهت مدیریت بافت فرسوده، تولید گردید.
یافته‌ها: در منطقه مورد مطالعه، مناطق فرسوده پایش و به 4 کلاس فاقد فرسودگی (صفر تا 50 درصد فرسوده)، فرسودگی کم (50 تا 65 درصد فرسوده)، فرسودگی متوسط (65 تا 80 درصد فرسوده) و فرسودگی زیاد (بالای 85 درصد فرسوده)، طبقه‌بندی شده است. نتایج، نشان داد که بلوکهای فاقد فرسودگی در این منطقه، به‌ندرت وجود دارد و با بررسی علل فرسودگی که عمدتا ناسازگاری کاربریها بوده است، وضع موجود باید، مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد.
نتیجه‌گیری: به‌طور کلی، اغلب بافت منطقه مورد مطالعه در طول سالیان اخیر به‌دلیل عدم برنامه‌ریزی و مدیریت، دچار فرسودگی شدهاند که جلوگیری از تشدید این مسئله و تاثیر آن، بر روی بافتهای همجوار، بسیار حائز اهمیت میباشد. از این رو، جهت دستیابی به این مهم، برداشت اطلاعات مناطقی که مستعد فرسودگی بوده و یا این‌که دچار فرسودگی شدهاند و نیز، پایش مناطقی که در معرض فرسودگی قرار دارند، بسیار حائز اهمیت است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Optimum Identifications of Urban Deteriorated Texture Using GIS and Fuzzy Logic (Case study: Iran Gas neighborhood, Qazvin city)
نویسندگان [English]
- M. Ebrahimi 1
- A. Vafaeinejad 2
1 Department of GIS and Remote Sensing, Faculty of Natural Resources and Environment, Islamic Azad University-Science and Research Branch, Tehran, Iran
2 Department of Geotechnical and Transportation Engineering, Faculty of Civil, Water and Environmental Engineering, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Background and Objectives: The urban deteriorated texture areas is without a doubt one of the most important challenges faced by urban areas and especially metropolises in recent decades and is considered one of the main concerns of urban management. By identifying the areas that need revitalization, reconstruction and improvement, it is possible to optimize the use of land in order to improve the quality of the neighborhood and create spatial justice, as well as prevent the linear growth of cities. Old textures of urban areas can affect social and economic activities. Therefore, urban deteriorated texture areas can affect citizens as one of the challenges of cities. The phenomenon of deteriorated texture in urbanization is considered as one of the challenges of advancing sustainable urban development. This happens for several reasons, the most important of which is the reliance on traditional and insufficient monitoring and classification tools. Despite the increasing number of these areas, sufficient efforts are not made for spatial monitoring and classification of these areas. The process of monitoring and classifying these areas is considered as the first step. This study is presented with the aim of determining the optimal use of the urban deteriorated texture areas in order to improve the physical appearance of the city, reduce traffic, improve the environmental conditions, increase the standard of living of the people, and provide all citizens with welfare, educational, and medical services, as well as adequate security.
Methods: In this study, by using cost optimization algorithms and AHP multi-criteria decision making model and integrating it into GIS system, it has been used to identify and prioritize the intervention in the blocks and urban deteriorated texture neighborhoods of Iran Gas in Qazvin city based on predetermined criteria. At first, we got a full understanding of the characteristics of this section to compare it with the whole city. In order to identify the criteria used in this research, we examined the main location factors for Irangaz neighborhood of Qazvin city. Then, the amount of urban deteriorated texture in Iran Gas neighborhood was calculated in two different dimensions of physical and functional urban deteriorated texture and the existing land use was evaluated. Finally, by identifying the incompatible blocks and the optimal blocks, the required maps for the management of urban deteriorated texture were produced.
Findings: In the study area, the urban deteriorated texture areas are monitored and classified into 4 classes: no deteriorated texture (zero to 50%), low deteriorated texture (50 to 65%), moderate deteriorated texture (65 to 80% wear) and high deteriorated texture (over 85%). The results showed that there are rarely blocks without urban deteriorated texture in this area, and by examining the causes of urban deteriorated texture, which were mainly the incompatibility of uses, the current situation should be re-evaluated.
Conclusion: In general, most of the tissues of the studied area have suffered urban deteriorated texture in recent years due to lack of planning and management, which is very important to prevent the aggravation of this problem and its impact on the neighboring tissues. Therefore, in order to achieve this goal, it is very important to collect information on the areas that are prone to urban deteriorated texture and to monitor the areas that are subject to urban deteriorated texture.
کلیدواژه‌ها [English]
- AHP model
- Fuzzy logic
- Geo-spatial Information System
- Incompatible blocks
- Urban deteriorated texture
COPYRIGHTS
© 2023 The Author(s). This is an open-access article distributed under the terms and conditions of the Creative Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0) (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/)
)